De gemeente Vijfheerenlanden heeft nagelaten contact te zoeken met een slachtoffer van dwangarbeid in de Tweede Wereldoorlog. Dat had de gemeente wel beloofd te doen bij de verkoop van energiebedrijf Eneco.

Vijfheerenlanden is aandeelhouder van het nutsbedrijf. De verkoop ligt gevoelig omdat beoogd koper Mitsubishi in de oorlog gebruik maakte van dwangarbeiders.

Eigenlijk te laat

De 100-jarige Jan Oostdam uit Vianen is een van de Nederlanders die indertijd gedwongen werd om te werken voor de Japanners. Hij wachtte vergeefs op contact van de gemeente Vijfheerenlanden over de overname. "Nu is het eigenlijk te laat", zegt zijn dochter tegen RTV Utrecht.

Ruim vijftig jaar woonde Jan Oostdam met zijn gezin in Vianen, tegenwoordig gemeente Vijfheerenlanden. Door persoonlijke omstandigheden verblijft de voormalig KNIL-officier tegenwoordig in IJsselstein, maar de band met de gemeente waar zijn acht kinderen opgroeiden blijft. Het nieuws dat Vijfheerenlanden als aandeelhouder van Eneco zaken doet met hetzelfde Japanse bedrijf waar hij tewerk werd gesteld raakte dan ook een gevoelige snaar.

Voorlopig stilte

Een journalist van dagblad Trouw attendeerde de gemeente op het feit dat een van de slachtoffers uit Vianen komt. De burgemeester zou contact zoeken, zo reageerde de gemeente op 23 december. Toen de dochter van Jan Oostdam dat hoorde nam ze zelf contact op. Truus Oostdam sprak een secretaresse van burgemeester Sjors Fröhlich en gaf contactgegevens door. Daarna volgde alleen nog stilte vanuit de gemeente.

Tijd verstreek en de plannen voor een overname werden intussen concreter. Het college van burgemeester en wethouders wil instemmen met een overname door Mitsubishi en kan daar netto 78,5 miljoen euro aan verdienen. De gemeenteraad moet er nog wel goedkeuring aan verlenen.

Eindelijk rust

In een publicatie van Trouw komt Jan Oostdam zelf kort aan het woord. "Ik heb jarenlang rondgelopen met de hoop dat het bedrijf zijn oorlogsverleden erkent", zegt Oostdam in het artikel. "Stel dat de directie van Mitsubishi me excuses zou aanbieden, dan zal ik hen aankijken, maar niet de hand schudden. Hun excuses accepteer ik wel. Dan heb ik eindelijk rust." Het Japanse bedrijf wilde niet ingaan op vragen van Trouw of het met de slachtoffers in gesprek gaat.

De 44 gemeenten die aandelen hebben in Eneco zeggen in Trouw dat ze willen dat Mitsubishi dat gesprek wel aangaat, maar het is dus onduidelijk of de Japanners dat ook echt van plan zijn. Als er excuses komen is het maar zeer de vraag of Jan Oostdam dat gaat meemaken. De gezondheid van de 100-jarige is de afgelopen tijd verslechterd. Vijfheerenlanden heeft na vragen van RTV Utrecht wel contact opgenomen met dochter Truus Oostdam.

Erkenning en excuses

Indisch Platform 2.0 behartigt de belangen van de slachtoffers van dwangarbeid. Voorzitter Peggy Stein meldde zich bij RTV Utrecht met het verhaal van Jan Oostdam. Ze zegt: "Dat dit nu in het nieuws komt is stap één. Maar belangrijker is dat er erkenning en excuses komen. En uiteindelijk compensatie, want excuses zijn niks waard zonder compensatie."

Nederlandse krijgsgevangenen kregen in de jaren '50 na een akkoord tussen de regering van Nederland en Japan 264 gulden, maar ontvingen nooit excuses of een andere vorm van compensatie.

Intensiveren

Een woordvoerder van Vijfheerenlanden laat in een reactie weten: "De burgemeester gaat het gesprek aan, zoals toen gezegd. Hoe, wat en wanneer dat is tussen de gemeente en meneer." De gemeente zegt verder: "Het contact is niet intensief genoeg, dat zijn we aan het oppakken om het te intensiveren."

Truus Oostdam bevestigt het contact met de gemeente. Maar volgens haar is het aan de late kant. Ten eerste omdat het college al heeft laten weten door te willen gaan met het plan, ten tweede wegens de verslechterde toestand van haar vader. "Het is eigenlijk te laat."