In Kamp Amersfoort hebben de Duitsers veel meer gevangenen vastgehouden dan tot nu toe werd gedacht. Dat heeft jarenlang onderzoek aan het licht gebracht.

Lange tijd gold dat in de Tweede Wereldoorlog 35.000 mensen in het doorgangskamp tussen Amersfoort en Leusden hebben gezeten. Historisch onderzoeker Floris van Dijk zegt nu dat het er beduidend meer zijn geweest. "Zeker 45.000."

Administratie

In de nadagen van het beruchte gevangenenkamp vernietigden de nazi's de uitgebreide administratie. Daardoor is het lastig om een exact aantal te noemen, en belangrijker nog: de mensen een naam te geven.

"Toen het eind van de oorlog in zicht kwam werd het bijhouden van binnenkomende gevangenen minder goed geregistreerd", zegt Van Dijk. "Dan zie je dat na razzia's bijvoorbeeld groepen werden binnengebracht voor de Arbeidseinsatz in Duitsland, die niet met hun individuele indentiteit werden ingeschreven. Van zeker 7.000 mensen is op die manier een aantekening gemaakt. Tel daarbij de groep van zeker 7.000 personen op van wie bekend is dat ze ooit geregistreerd zijn geweest, maar van wie de namen tegenwoordig onbekend zijn."

Archieven

Toch slaagde het team onderzoekers erin om van een grote groep gevangenen de identiteit te achterhalen. "Dat komt omdat ze vaak werden doorgezet naar Duitse werkkampen waar delen van de administratie wel bewaard zijn gebleven. Of er zijn archieven van het Rode Kruis", legt Van Dijk uit. "Op die manier kunnen we de mensen die hier gezeten hebben een naam geven."


Mars van kampgevangenen door Amersfoort voor transport naar het Duitse Neuengamme, oktober 1944. Foto: archief Kamp Amersfoort

Ook een speciaal fotoproject van Kamp Amersfoort leverde informatie op. "We vroegen mensen om foto's van dierbaren die hier hebben vastgezeten in te sturen. Daar zaten verschillende foto's tussen van gedetineerden van wie we tot dat moment het bestaan niet kenden. Ook brieven waar namen werden genoemd bleken heel waardevol voor ons onderzoek."

Meer gevangenen

Het onderzoek naar de namen van alle mensen die in het strafkamp zaten gaat nog altijd verder. Volgens Van Dijk is het niet ondenkbaar dat er meer gevangenen zijn geweest. Research is daarom voor de geschiedschrijving heel belangrijk.

"Maar we doen dit vooral voor de nabestaanden" zegt Van Dijk. "Afgelopen weekend hadden we een herdenking en dan komen daar heel veel familieleden van gevangenen naar toe. Die kunnen met de informatie die gevonden is, en mogelijk nog gevonden wordt, duidelijkheid krijgen. Ook al is het lang geleden, voor de verwerking van het verlies van een dierbare is dat essentieel."


UNieuws (RTV Utrecht) over het onderzoek naar de gevangenen van Kamp Amersfoort, 11 maart 2020